1. Những điểm mới về pháp luật

Trong nhiệm kỳ vừa qua, Quốc hội đã banhành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức chính quyền địa phương(năm 2019); Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (năm 2020). Qua đánh giácác nội dung sửa đổi trong 2 Luật này cho thấy không có nhiều thay đổi tác độngtới đại biểu Hội đồng nhân dân, cũng như tới nội dung bồi dưỡng đại biểu Hội đồngnhân dân các cấp.

2. Về đối tượng bồi dưỡng

Khái quát về tổng số đại biểu Hội đồngnhân dân từng cấp

Nhiệm kỳ 2016-2021, Hội đồng nhân dân cấptỉnh có 3.908 đại biểu; Hội đồng nhân dân cấp huyện có 25.181 đại biểu; Hội đồngnhân dân cấp xã có 292.306 đại biểu, với cơ cấu cụ thể như sau:

Về cơ bản, tỷ lệ cơ cấu đại biểu Hội đồngnhân dân các cấp giữa các nhiệm kỳ không có nhiều thay đổi, nhất là tỷ lệ đạibiểu tái cử. Theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn cơ cấu đạibiểu Hội đồng nhân dân, sẽ có ít nhất 30% tổng số đại biểu tái cử. Dự kiến nhiệmkỳ Hội đồng nhân dân 2021-2026 có kết quả đại biểu tái cử ở cấp tỉnh và cấp huyệnkhoảng 33%, ở cấp xã khoảng 40%.

Dự kiến nhiệm kỳ 2021-2026

Theo quy định mới trong Luật Tổ chức chínhquyền địa phương (sửa đổi năm 2019), số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh,cấp huyện dự tính sẽ giảm khoảng 7%(chưa tính tới giảm 37 quận ở Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh),số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã dự tính sẽ giảm đều khoảng 18% (chưa tính tới giảm 481 phường ở Hà Nội, Đà Nẵngvà Thành phố Hồ Chí Minh). Số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp dựkiến là:

* Theo số liệu của Tổng cục thống kênăm 2019 và đã giảm số lượng đơn vị hành chính không tổ chức Hội đồng nhân dânquận, phường tại Hà Nội, Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh theo nghị quyết củaQuốc hội.

* Ước tính tỷ lệ đại biểu tái cử ở cấp tỉnh và huyện là 32%, ở cấp xã là42% (trên cơ sở số liệu tái cử ở 2 nhiệm kỳ Hội đồng nhân dân gần nhất).

* Theo quy định của pháp luật:

Cấp tỉnh có Chủ tịch Hội đồng nhân dân, 2 Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân chuyên trách (nếu Chủ tịch chuyên tráchthì còn 1 Phó Chủ tịch nhưng ít xảy ra trong thực tế); Trưởng ban và 2 Phó trưởngban chuyên trách (nếu Trưởng ban chuyên trách thì còn 1 Phó trưởng ban chuyêntrách). Số liệu tính ở mức cao nhất là 2 Phó Chủ tịch và 2 Trưởng ban chuyêntrách. Khoảng 28 tỉnh, thành phố có 4 ban; 36 tỉnh có 3 ban.

Cấp huyện có Chủ tịch Hội đồng nhân dân, 1 Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân chuyên trách; Trưởng ban và 1 Phó Trưởngban chuyên trách. Khoảng 1/3 số đơn vị cấp huyện có 3 ban, 2/3 số đơn vị cấphuyện có 2 ban.

Cấp xã có Chủ tịch Hội đồng nhân dân, 1 Phó Chủ tịch Hộiđồng nhân dân, 2 Trưởng ban,2 Phó trưởng ban, trong đó Phó Chủ tịch chuyên trách.

3. Ảnh hưởng của tình hình dịch bệnhCovid-19

Dịch bệnh Covid-19 ảnh hưởng tới mọi mặt củađời sống xã hội, đặc biệt ảnh hưởng tới những hoạt động tập trung đông người.Trong năm 2020, nhiều hoạt động đã không được tổ chức, Trung tâm bồi dưỡng đạibiểu dân cử thuộc Ban Công tác đại biểu (Ủy ban Thường vụ Quốc hội) cũng chỉ tổchức được 1 hội nghị bồi dưỡng đại biểu Quốc hội (hàng năm tổ chức từ 6-8 hộinghị), 3 hội nghị bồi dưỡng đại biểu Hội đồng nhân dân (hàng năm tổ chức khoảng30 hội nghị).

Lần đầu tiên, Hội đồng bầu cử quốc giathành lập Tiểu ban phụ trách về lĩnh vực y tế (Tiểu ban an ninh, trật tự và y tế)để giúp việc trong công tác đối phó với dịch bệnh covid-19 ảnh hưởng tới hoạt độngbầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ2021-2026.

Trước tình hình diễn biến dịch bệnhCovid-19 còn nhiều phức tạp, sẽ ảnh hưởng tới việc tổ chức các lớp bồi dưỡng đạibiểu Hội đồng nhân dân tập trung đông người.

Do vậy, cần có những giải pháp trong tổ chứcbồi dưỡng đại biểu Hội đồng nhân dân nhiệm kỳ 2021-2026 như giảm số lượng đạibiểu Hội đồng nhân dân trong mỗi lớp bồi dưỡng, chuyển một số nội dung bồi dưỡngsang năm thứ hai của nhiệm kỳ …

4. Thí điểm mô hình chính quyền đô thị

Quốc hội đã quyết định 3 thành phố gồm: HàNội, Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh được tổ chức mô hình chính quyền đô thị đặcthù, không có Hội đồng nhân dân quận, phường ở một số địa bàn, mô hình thành phốthuộc thành phố trực thuộc trung ương là mô hình mới lần đầu thực hiện.

Chính quyền địa phương nói chung và Hội đồngnhân dân nói riêng ở 3 thành phố này được bổ sung thêm nhiệm vụ, quyền hạn chophù hợp với mô hình tổ chức mới.

Từ đó, đòi hỏi bên cạnh việc tập huấn, bồidưỡng đại biểu Hội đồng nhân dân nói chung thì cần có chương trình bồi dưỡngriêng cho đại biểu Hội đồng nhân dân ở 3 thành phố này.