Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm được Quốc hội nước Công hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Khóa XII, kỳ họp thứ 2 thông qua ngày 21 tháng 11 năm 2007. Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2008. Với tính chất là một đạo luật chuyên ngành, Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm đã bao quát đầy đủ các nội dung liên quan đến phòng, chống bệnh truyền nhiễm, tao cơ sở pháp lý quan trong cho cuộc đấu tranh phòng, chống đại dịch COVID-19 ở nước ta hiện nay.

Có quan điểm cho rằng, bệnh truyền nhiễm hay còn gọi là bệnh lây, là bệnh có thể gặp ở tất cả các châu lục nhưng đặc biệt phổ biến ở các nước có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Căn nguyên bệnh truyền nhiễm là do vi sinh vật (vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng...) gây ra, hay còn gọi là mầm bệnh. Bệnh có khả năng lây lan trong cộng đồng bằng nhiều đường khác nhau hoặc đôi khi chỉ lây bằng một đường. Các bệnh truyền nhiễm thường có thể trở thành các vùng dịch với số lượng người mắc rất lớn và thường diễn biến theo các giai đoạn: Nung bệnh, khởi phát, toàn phát, lui bệnh và hồi phục.

Cũng có quan điểm cho rằng, bệnh truyền nhiễm là tập hợp những bệnh được gây ra bởi các vi sinh vật, bao gồm vi khuẩn, virus, vi nấm, kí sinh trùng gây ra. Những bệnh này có khả năng lây nhiễm  trong cộng đồng. Mức độ lây sẽ khác nhau giữa các loại bệnh, những bệnh có khả năng lây lan cao có thể tạo thành dịch, đại dịch và có thể gây ra nhiễm bệnh thậm chí tử vong nhiều người cùng một thời điểm.

Theo Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, tại Điều 2 định nghĩa: Bệnh truyền nhiễm là bệnh lây truyền trực tiếp hoặc gián tiếp từ người hoặc từ động vật sang người do tác nhân gây bệnh truyền nhiễm; Tác nhân gây bệnh truyền nhiễm là vi rút, vi khuẩn, ký sinh trùng và nấm có khả năng gây bệnh truyền nhiễm; Người mắc bệnh truyền nhiễm là người bị nhiễm tác nhân gây bệnh truyền nhiễm có biểu hiện triệu chứng bệnh. Tuỳ từng vùng địa lý, khí hậu, tuỳ trình độ dân trí và điều kiện sống của mỗi vùng mà tỷ lệ mắc bệnh và cơ cấu bệnh truyền nhiễm cũng khác nhau. Bệnh truyền nhiễm đều có khả năng lây từ người bệnh sang người lành, nhiều bệnh phát triển thành dịch, thậm chí là đại dịch. Con đường lây bệnh giữa các căn bệnh khác nhau cũng có nhiều đặc điểm da dạng, đường lây truyền có thể chỉ một hoặc nhiều đường phối hợp, có thể mức độ lây lan không phải là giống nhau giữa các hình thức, chẳng hạn như: với hình thức hô hấp thì thông qua các giọt bắn, thường đặc biệt tăng khi người bệnh ho hoặc hắt hơi; hình thức Lây qua tiếp xúc trực tiếp như lây qua đường máu, tiếp xúc dịch tiết, qua quan hệ tình dục; hình thức Lây qua động vật trung gian truyền bệnh; Lây qua đường tiêu hoá; Truyền từ mẹ sang con…

Theo quy định tại Điều 3 Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, bệnh truyền nhiễm gồm các nhóm sau đây:

a) Nhóm A gồm các bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm có khả năng lây truyền rất nhanh, phát tán rộng và tỷ lệ tử vong cao hoặc chưa rõ tác nhân gây bệnh.